Stosowane podczas badania RTG promieniowanie X nie jest obojętne dla zdrowia pacjenta, dlatego lekarz powinien je zlecać jedynie w wymagających tego przypadkach. Jakie wynikają z tego przeciwwskazania względne i bezwzględne?
Promieniowanie jonizujące
Ludzki organizm stale narażony jest na działanie promieniowania jonizującego - wynika ono bezpośrednio z obecności promieniowania kosmicznego. W naturalnym otoczeniu występuje w formie izotopów promieniotwórczych. Promieniowanie emitują jednak także różne substancje, materiały i przedmioty codziennego użytku, np. przyrządy pomiarowe, farby, zegarki czy monitory.
Poziom narażenia dodatkowo wzrasta na dużych wysokościach, np. podczas lotów samolotem. Członkowie załóg regularnie osiągających wysokie, kilkukilometrowe pułapy lotu są znacznie bardziej narażeni na promieniowanie, niż pacjenci poddający się nieregularnym badaniom RTG.
Ochrona organizmu przed promieniowaniem
Ludzkie komórki dysponują szeregiem mechanizmów naprawczych, które eliminują negatywne skutki badania radiologicznego. Największą wrażliwość na promieniowanie X wykazują tkanki cechujące się znacznym metabolizmem. Wiąże się to z koniecznością zabezpieczenia obszarów zawierających tkankę gruczołową (jajników, jąder, tarczycy), a także zwiększoną ochroną płodu podczas badań.
Personel obsługujący aparaty RTG musi posiadać odpowiednie przygotowanie z zakresu bezpieczeństwa radiologicznego. Badanie wymaga zastosowania specjalnych osłon na wrażliwe części ciała, a także filtrów i ograniczników pola naświetlanego. Aby dawka promieniowania była możliwie najmniejsza, stosuje się również regularną optymalizację aparatów.
Przeciwwskazania do RTG
Nie istnieje bezpieczny limit, do poziomu którego badanie RTG można wykonywać bez żadnych konsekwencji dla zdrowia pacjenta. Podczas przeprowadzania pojedynczych sesji dawka promieniowania jest jednak z reguły niewielka. Dopuszczalne jest zatem wykonywanie maksymalnie kilkudziesięciu zdjęć rentgenowskich rocznie. Nie występują przy tym żadne sprecyzowane odstępstwa czasowe.
Jeżeli lekarz decyduje się na zlecenie badania RTG, najprawdopodobniej pozyskane informacje są mu niezbędne do postawienia trafnego rozpoznania. Nie występują praktycznie żadne bezwzględne przeciwwskazania do badania RTG. Jeżeli może ono wpłynąć w jakiś sposób na zmianę leczenia, przeprowadzane jest nawet w sytuacji zagrożenia życia. Przeciwwskazaniem względnym jest młody wiek pacjenta oraz brak możliwości zmiany leczenia, niezależnie od uzyskanych wyników. Stosunkowo rzadko wykonuje się także badanie RTG w ciąży.
